Prawidłowa postawa ciała
Dane są dość przerażające, ponieważ 80% dorosłych uskarża się na ból pleców. Mimo że większość przypadków dotyczy osób, które ukończyły czterdziesty rok życia, to coraz częściej kręgosłup odmawia posłuszeństwa ludziom młodym, nawet nastolatkom. Problemy z kręgosłupem zaczynają się jednak już w dzieciństwie, a wynikają z różnego typu wad postawy, głównie skoliozy, pleców okrągłych bądź wklęsłych. Trudno w to wręcz uwierzyć, ale ponad 80% dzieci ma wadę postawy.
Prawidłowa postawa ciała charakteryzuje się nieznacznie wysuniętą do przodu głową, brzuchem cofniętym w stosunku do klatki piersiowej, łopatkami przylegającymi do klatki piersiowej, barkami ułożonymi na jednej wysokości i niewysuniętymi do przodu oraz łagodnie zarysowanym wygięciem kręgosłupa w kształcie litery S. Jeżeli którykolwiek z tych elementów nie pasuje do naszej sylwetki, jaką widzimy w lustrze, to niestety mamy problem.
Warto sobie uświadomić, że człowiek jest nieustannie w ruchu, a kręgosłup może się zmieniać w zależności od wieku, stylu życia, przebytych chorób, a nawet nastroju. Wady postawy mogą się pojawić praktycznie w każdym wieku, ale możemy je również skorygować. Oczywiście zdecydowanie trudniej naprawić wszelkie zmiany niż je nabyć. Co więcej, w niektórych przypadkach dochodzi do zmian nieodwracalnych i pozostaje wtedy jedynie łagodzić stan zwyrodnieniowy.
Współczesne tempo i styl życia na pewno nie sprzyjają kształtowaniu prawidłowej postawy ciała. Siedząca praca przed komputerem jest równie niekorzystna, co stojąca i to jeszcze w nienaturalnej pozycji, jak to ma miejsce w zawodach fryzjera czy masażysty. Wyczerpująca praca fizyczna związana z dźwiganiem ciężkich rzeczy np. w magazynie czy na budowie także nie sprzyja zdrowiu. Jeżeli dodamy do tego jakże częsty model wypoczynku polegający na bezruchu i siedzeniu, to trudno się dziwić, że aż tyle osób narzeka na dolegliwości bólowe pleców. Mówiąc wprost – kręgosłup współczesnego człowieka jest bardzo osłabiony i wyjątkowo mocno narażony na powstawanie zwyrodnień i różnego rodzaju wad.
Joga a prawidłowa postawa ciała
Badania naukowe oraz praktyka wielu ludzi na całym świecie potwierdzają, że poszczególne asany mogą pomóc w zapobieganiu powstawania problemów z kręgosłupem, a także w niwelowaniu pewnych wad. Joga przede wszystkim prostuje i wytwarza naturalny odruch przyjmowania prawidłowej postawy ciała. W zasadzie można to uznać za pierwszy efekt systematycznego praktykowania jogi. Ciało zaczyna odczuwać nienaturalność pewnych pozycji i automatycznie je korygować. Ci, którzy wcześniej siedzieli zgarbieni nagle zadziwiają wyprostowana sylwetką. Poprawę widać też w trakcie chodzenia, kiedy pochylenie sylwetki przestaje być normą. Każdy już po 2-3 tygodniach ćwiczeń zauważy znaczną poprawę w tej kwestii. Oczywiście dotyczy to tych przypadków, kiedy jogę ćwiczy się kilka razy w tygodniu. Jeżeli uczęszcza się na zajęcia raz w tygodniu i poza nimi nie poświęca się więcej czasu na jogę, to na efekty trzeba będzie poczekać trochę dłużej. W każdym razie praktykowanie jogi pomaga utrzymać kręgosłup w równowadze, natomiast odpowiednio dobrane asany pozwolą skorygować powstałe wcześniej wady postawy.
Bardzo ważne, aby pamiętać o odpowiednim dopasowaniu asan do stanu zdrowia swojego kręgosłupa. Przy dużych zwyrodnieniach nie wolno wykonywać pozycji znacznie obciążających kręgosłup, bo można sobie po prostu zaszkodzić np. asany wymagające dużych przeprostów kręgosłupa nie są wskazane. Dlatego lepiej nie eksperymentować na sobie i oddać się w ręce fachowca, czyli nauczyciela jogi z doświadczeniem rehabilitacyjnym, który pomoże ćwiczyć bezpiecznie. Dobre okazuje się też korzystanie z różnego rodzaju akcesoriów do jogi, jak klocki, pianki czy koce, które pomagają przy ograniczeniach ruchowych wynikających z chorego kręgosłupa.
Stabilność kręgosłupa a joga
Stabilność kręgosłupa zależy zarówno od czynników wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Te pierwsze dotyczą więzadeł, a także właściwego ukształtowania trzonów kręgowych oraz krążków międzykręgowych (czyli dysków), które owe trzony podtrzymują. Z kolei stabilność zewnętrzną gwarantują mięśnie. Jakże często zapomina się o tym, że o mięśnie trzeba dbać, ćwiczyć je, aby spełniały swoją funkcję. Owszem, niektórzy pamiętają o mięśniach rąk czy nóg, ale zdecydowanie za mało osób troszczy się o mocny gorset mięśniowy dla naszego kręgosłupa. Osłabione mięśnie nie trzymają dobrze kręgosłupa i często ten aspekt staje się przyczyną dolegliwości bólowych.
Praktykowanie jogi wzmacnia mięśnie pleców, trzeba jedynie dobrać odpowiednie asany. Można zerknąć na ten film instruktażowy https://www.youtube.com/watch?v=0JugzVRQMT4, który pokazuje przykładowy zestaw pozycji jogi na wzmocnienie mięśni pleców. Często zdarza się, że osoby z osłabionym gorsetem mięśniowym kręgosłupa nie czują się komfortowo siedząc czy stojąc w prawidłowej pozycji i narzekają na napięcie mięśni. Wygodnie im zaś przy pozycji z okrągłymi plecami i głową wysuniętą do przodu. Nic w tym dziwnego, ponieważ słabe mięśnie nie są w stanie utrzymać kręgosłupa we właściwej postawie i dopiero ich wzmocnienie sprawi, że napięcie i ból znikną przy próbach wyprostowania się.
Asany nie tylko łączą rozciąganie mięśni z ich izometrycznym napięciem i likwidują przykurcze mięśniowe. Czynna praca mięśni wydłuża oraz stabilizuje kręgosłup. Jednocześnie zmniejsza się obciążenie krążków międzykręgowych. Odpowiednia stymulacja mięśni krótkich kręgosłupa w dużym stopniu zwiększa jego ruchomość, a jednocześnie wzmacnia mięśnie skośne zarówno w odcinku grzbietowym, jak i brzusznym. Regularna praktyka jogi powoduje niezwykle przyjemne rozluźnienie napiętych mięśni, a tym samym zwiększa się zakres ruchu. W ten sposób niweluje się wiele negatywnych skutków wynikających z wad postawy i siedzącego trybu życia.
Więcej na ten temat można poczytać w innym naszym artykule Joga a profilaktyka wad postawy